در مورد رژیم کتوژنیک افسانه‌های بسیار زیادی وجود دارد، اما این رژیم لاغری نیز مانند بسیاری از رژیم‌ها دارای عوارضی است که میتواند به بدن ما آسیب جدی وارد کند. بر همین اساس در این مقاله قصد داریم عوارض رژیم کتوژنیک را با شما مرور کنیم تا با اطلاع از این نکات اقدام به انتخاب صحیح آن بکنیم.
آیا رژیم کتوژنیک برای همه افراد مناسب است؟
نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که این رژیم برای همه افراد مناسب نیست به خصوص افرادی که دارای بیمارهای مزمن مانند فشار خون بالا، دیابت و … دارند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این رژیم میتواند سیستم متابولیک بدن را دچار تغییر کرده و بعضا باعث بروز تغییر اثر دارو شود. بر همین اساس حتما توصیه میشود برای شروع این رژیم از پزشک متخصص مشورت بگیرید و بدون نظر وی به سراغ این رژیم نروید.
پزشکان معتقد هستند: برخی از دنبال کنندگان این رژیم ممکن است به مکمل سدیم و برخی دیگر به مکمل پتاسیم نیاز داشته باشند. بر همین اساس این رژیم لاغری یک رژیم متعادل نیست و امکان دنبال کردن آن به صورت بلند مدت وجود ندارد و میتواند به بدن آسیب جدی وارد کند. همچنین رژیمی که در آن میوه و سبزیجات کمتر وجود دارد، امکان تامین مواد مغذی در بدن به حداقل ممکن میرسید.
در این رژیم لاغری میزان مصرف کربوهیدرات به حداقل و چربیهای مفید به حداکثر ممکن می‌رسد. و این رژیم بدن را در وضعیت کتوزیس برده و به سرعت باعث لاغری در فرد چاق میشود با این حال عوارض رژیم کتوژنیک کم نیستند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
عوارض رژیم کتوژنیک چیست؟
در این بخش از مقاله قصد داریم به مشکلاتی که در دوران دنبال کردن این رژیم لاغری ممکن است به آن دچار شوید اشاره خواهیم کرد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید دنبال کردن رژیم کتوژنیک میتواند باعث کاهش میل جنسی در افراد شود. هرچند پزشکان معتقد هستند که تحقیقات نسبتا کمی در خصوص این رژیم انجام شده است اما در مجموع رژیم کتوژنیک را روشی برای درمان بیماری صرع معرفی کرده‌اند. اما عوارض رژیم کتوژنیک چیست؟
رژیم کتوژنیک یا رژیم کتو، یک نوع رژیم غذایی معروف است که میتوانید با کمک آن، خیلی زود وزن کم کنید. امروزه بسیاری از مردم در مورد رژیم کتو صحبت میکنند. در حالی که این مدل رژیم غذایی در بین افرادی زیادی محبوب است (حتی بعضی از افراد آن را به عنوان یک نوع سبک زندگی برای بلند مدت انتخاب میکنند) و مزایایی مانند کاهش وزن و افزایش انرژی دارد، عوارض جانبی متعددی هم با خود به همراه می‌آورد؛ به خصوص برای افرادی که تازه این رژیم را شروع کرده باشند. عوارض جانبی رژیم غذایی كتو هنگامی رخ می‌دهند كه بدن شما سعی میكند با منبع سوخت جدید خود یعنی چربی سازگار شود. به عنوان مثال، قبل از اینکه فواید کامل رژیم کتو را تجربه کنید، بدن شما علائمی شبیه به علائم بیماری آنفولانزا را نشان میدهد. در مقاله امروز قصد داریم شما را با ۷ عارضه جانبی رژیم کتوژنیک و نحوه کنترل کردن آنها آشنا کنیم.
علائمی شبیه به علائم بیماری آنفولانزا
آنفولانزای کتوز تغذیه‌ای یا همان “کتو آنفولانزا” یکی از عوارض شایع رژیم کتوژنیک است. در این حالت بدن شما علائمی شبیه به علائم بیماری آنفولانزا را از خود بروز میدهد که شامل موارد زیر هستند:
- سردرد
- مه مغزی (که منجر به عدم تمرکز و گیجی میشود)
- استفراغ
- ضعف (به خصوص در هنگام ورزش کردن)
- گرفتگی عضلات
- درد عضلات
- هوس شدید برای خوردن قند
- زود رنجی
آنفولانزای کتوز به عنوان یک نتیجه مستقیم کاهش کربوهیدرات در رژیم غذایی شما اتفاق می‌افتد. دلیل این مسئله چیست؟ با محدود کردن میزان مصرف کربوهیدرات در طول روز، کلیه‌های شما آب اضافی بدن را دفع میکنند و همراه با آن سدیم، که یک الکترولیت ضروری در بدن ما است را نیز از بین میبرند. سطح پایین سدیم نیز میتواند منجر به ایجاد سردرد و علائم دیگری بشود که در قسمت بالا ذکر کردیم.
چگونه می‌توانیم این علائم را کنترل کنیم؟
شما میتوانید به سادگی و تنها با اضافه کردن یک الی ۲ گرم نمک (در طول روز) به غذاهای خود، این عوارض جانبی رژیم کتوژنیک را از بین ببرید. علاوه بر این، به شما توصیه میکنیم که روزانه ۱ الی ۲ فنجان آب گوشت بنوشید؛ چون حاوی مقادیر مناسبی از سدیم است.
عدم تعادل در الکترولیت‌های بدن
الکترولیت‌ها مواد شیمیایی موجود در بدن شما هستند که بار الکتریکی دارند. این مواد شامل سدیم، کلسیم، کلرید، پتاسیم و منیزیم هستند. این مواد که در مایعات بدن و ادرار شما وجود دارند، در حفظ سلامت بدن نقش مهمی را ایفا میکنند. به عنوان مثال:
- تعادل بین مصرف و دفع آب را حفظ میکنند.
- سطح pH (اسیدیته و قلیایی) در بدن را متعادل میکنند.
- ضایعات سلول‌های شما را از بین میبرند.
- اطمینان حاصل میکنند که تمام ارگان‌های بدن شما به درستی عمل میکنند.
همانطور که در قسمت بالا هم ذکر کردیم، با محدود کردن میزان مصرف کربوهیدرات در طول روز، کلیه‌های شما آب اضافی بدن را دفع میکنند و همراه با آن سدیم، که یک الکترولیت ضروری در بدن ما است را نیز از بین میبرند. دلیل این اتفاق این است که کربوهیدراتهای موجود در بدن شما (به شکل گلیکوژن) به همراه آب ذخیره میشوند. به همین دلیل هنگامی که کربوهیدراتهای ذخیره شده درون بدن خود را میسوزانید، آب اضافی موجود در بدنتان هم همراه با آن دفع میشود.
عدم تعادل الکترولیت در بدن چگونه آشکار میشود؟ در این حالت احتمالاً علائمی از جمله تپش قلب، سرگیجه، گرفتگی پا و ضعف را تجربه خواهید کرد. علاوه بر این، شما میتوانید عدم تعادل الکترولیت در بدن خود را از طریق انجام آزمایش الکترولیت متوجه بشوید.
چگونه می‌توانیم این علائم را کنترل کنیم؟
جبران کردن کمبود الکترولیت در بدن کار بسیار آسانی است. کافیست اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی روزانه شما شامل غذاهای کامل کم کربوهیدرات و حاوی الکترولیت است. به عنوان مثال، آووکادو، سبزیجات دارای برگ سبز، آجیل و دانه‌ها و ماهیهای چرب. در صورت امکان، نوشیدنیهای مخصوص رژیم کتو که حاوی الکترولیت هستند را نیز در رژیم غذایی خود بگنجانید. در صورت زیاد عرق کردن به دلیل آب و هوا یا ورزش کردن، مصرف مکمل غذایی میتواند بسیار مفید باشد.
ایجاد یبوست
یکی دیگر از تأثیرات منفی رژیم کتوژنیک، ایجاد یبوست است. این مساله میتواند بسیار آزار دهنده باشد، به خصوص اگر شما فردی هستید که هر روز شکمتان کار میکند. خوشبختانه این مساله موقتیست و به راحتی و با کمک چند روش خانگی قابل حل است.
ایجاد یبوست بر اثر رژیم کتو، هنگامی اتفاق می‌افتد که دستگاه گوارش شما به یک رژیم غذایی جدید واکنش نشان میدهد. تغییر رژیم غذایی به هر طریقی میتواند در دستگاه گوارش شما استرس زیادی را ایجاد کند. علاوه بر این، هنگامی که مصرف غذاهای غنی از کربوهیدرات و حاوی فیبر، مانند غلات کامل و میوه‌ها را کاهش می‌دهید، حرکات روده شما کاهش می‌یابد.
چگونه می‌توانیم این علائم را کنترل کنیم؟
سعی کنید مقدار فیبر زیادی را در رژیم غذایی خود قرار بدهید، اما مطمئن شوید که این غذاها به رژیم کتو سازگار هستند. نمونه‌هایی از این مواد غذایی عبارتند از کلم بروکلی، گل کلم، مارچوبه، تخم چیا و گوشت نارگیل بدون شکر. یک راه حل دیگر هم این است که هر جا میروید یک شیشه آب همراه با خود ببرید در طول روز دائما آب بنوشید؛ به خصوص زمانی که هوا خیلی گرم است، یا بعد از ورزش کردن. علاوه بر اینها، ورزش کردن با تقویت انقباض عضلات در روده شما یبوست را برطرف میکند.
بوی بد دهان
بسیاری از افرادی که رژیم کتو را شروع میکنند، از بوی بد دهان خود گله میکنند. اما بهتر است بدانید که این بو، بوی بد دهان شما نیست، بلکه ناشی از خاصیت اسیدی ایجاد شده در معده‌تان است. به عنوان مثال، استون، یکی از کتون‌هایی که کبد شما در نتیجه متابولیسم چربی ایجاد میکند، منجر به ایجاد بوی بد دهان میشود. با این حال، خبر خوب این است که وقتی استون باعث میشود بوی بدی در دهان شما ایجاد بشود، نشان میدهد که میزان متابولیسم چربی در بدنتان ۴ برابر افزایش پیدا کرده است.
آیا این بود بد از بین میرود؟ بله. هرچه زمان می‌گذرد و بدن شما به رژیم کتو عادت میکند، بوی بد دهانتان نیز از بین خواهد رفت.
چگونه می‌توانیم این علائم را کنترل کنیم؟
سعی کنید علاوه بر این که حداقل روزی ۲ بار مسواک میزنید، از نخ دندان هم استفاده کنید. همچنین میتوانید از دهان شویه‌ای استفاده کنید که مخصوص خشکی دهان باشد (زیرا خشکی دهان نیز به خودی خود منجر به ایجاد بوی بد دهان میشود).
تشنگی
عوارض جانبی رژیم غذایی کتوژنیک مانند تشنگی علامت این است که بدن شما وارد مرحله کتوز شده است. در این حالت احساس تشنگی میکنید زیرا بدن شما در حال از دست دادن آب است.
چگونه می‌توانیم این علائم را کنترل کنیم؟
سعی کنید در طول روز به مقدار کافی آب مصرف کنید. رنگ ادرار خود را بررسی کنید تا بهتر متوجه بشوید که بدنتان دچار کمبود آب شده است یا نه. اگر به مزان کافی آب مصرف کنید، رنگ ادرار زرد روشن و سفاف خواهد بود.
کمبود ویتامین
اگر غذاهای خاصی را از رژیم غذایی خود حذف کنید، ممکن است به کمبود ویتامین دچار بشوید. کمبود ویتامینهای رایج در رژیم کتو شامل موارد زیر است:
- ویتامین A
- ویتامین های گروه B
- ویتامین C
- ویتامین K
کمبود این ویتامین‌ها میتواند روی ذهن، بدن و سطح انرژی شما تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، کمبود ویتامین C میتواند منجر به ایجاد ضعف، زود رنجی و خستگی ذهنی بشود. در عین حال، کمبود ویتامین B میتواند به شکل خستگی بیش از حد، افسردگی، نداشتن اشتها و لرز ظاهر بشود.
چگونه می‌توانیم این علائم را کنترل کنیم؟
اولین قدم این است که متوجه بشوید چه ویتامین‌هایی در بدن شما کم شده‌اند. به عنوان مثال، مشخص کنید چه ویتامین‌هایی در آن دسته از غذاهای پر کربوهیدراتی که قبلاً مصرف می‌کردید وجود داشته است. سپس غذاهای کم کربوهیدراتی که حاوی آن ویتامین‌ها هستند را جایزگین غذاهای پر کربوهیدرات قبلی بکنید.
بهترین حالت این است که کمبود ویتامین را با مصرف غذاهای مغذی و کامل جبران کنید. اما اگر غذاهایی که مصرف میکنید تنوع زیادی ندارند (به عنوان مثال، یک فرد گیاهخوار هستید) میتوانید از یک مکمل غذایی استفاده کنید.
خستگی بیش از حد
تجربه خستگی بیش از حد در مراحل اولیه رژیم کتو کاملا طبیعی است. دلیل این مساله این است که بدن شما منبع سوخت خود را از کربوهیدرات به چربی تغییر میدهد. زمانی که بدن شما به رژیم کتو عادت کند و در حالت سوختن چربی برای دریافت انرژی قرار بگیرد، خستگی برطرف خواهد شد. در این حالت بدنتان در تمام ساعات روز چربیهای ذخیره شده را می‌سوزاند و انرژی مورد نیاز خود را تامین میکند.
چگونه می‌توانیم این علائم را کنترل کنیم؟
وجود انرژی برای انجام دادن کارهای روزانه شما ضروری است. سعی کنید دائما آب مورد نیاز برای بدن خود را تامین کنید و مطمئن شوید که به اندازه کافی چربی مصرف میکنید. علاوه بر این، حتما شبها به اندازه کافی بخوابید.